Compassie tonen? Communiceer patiëntgericht!

8 juli 2014

Wat hebben compassie in de zorg en patiëntgericht communiceren met elkaar te maken? Als vurig promotor van het patiëntgericht communiceren krijg ik deze vraag regelmatig gesteld. Het antwoord is voor mij zo vanzelfsprekend dat ik de vraag niet eens begrijp. Compassie en patiëntgericht communiceren hebben toch zeker álles met elkaar te maken? Sterker nog, ze zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Zonder compassie kun je niet patiëntgericht communiceren. Niet echt. En zonder patiëntgerichte communicatie heb je geen instrument om je compassie mee te tonen.

Patiëntgerichte communicatie is een respectvolle, empathische wijze van communiceren. Patiëntgerichte communicatie is flexibel: je past je aan de patiënt en diens situatie aan. Je probeert zijn of haar perspectief te achterhalen. Je wilt niet alleen de ziekte van de patiënt begrijpen, maar ook zijn klacht. Daarnaast wil je wederzijds begrip en overeenstemming bereiken, zoveel mogelijk de regie en verantwoordelijkheid met de patiënt delen en zijn oplossingsvermogen en zelfredzaamheid stimuleren. Dit doe je om de patiënt verantwoorde, liefst wetenschappelijk bewezen, maar vooral ook haalbare zorg te bieden.

Compassie is ook grenzen stellen

Maar let op. Anders dan vaak gedacht wordt, is patiëntgericht communiceren niet ‘u vraagt, wij draaien’. Je respecteert en accepteert de patiënt, maar dat betekent niet dat je elk gedrag goedkeurt of geen grenzen mag stellen. Integendeel. Respecteren en accepteren betekent grenzen stellen aan lastig gedrag, zonder de persoon zelf af te wijzen. In die zin lijkt patiëntgericht communiceren op goed ouderschap: lief hebben betekent niet altijd lief zijn.

Mildheid

Iedereen houdt er zijn eigen definitie van compassie op na. Voor mij betekent compassie geen ‘erbarmen, mededogen, medelijden’ (Dikke van Dale). Wel: ‘mildheid, welwillendheid, deelneming’. Medelijden? Wat heeft de patiënt aan het mee-lijden van zijn zorgverlener? Lijden doet de patiënt al, in meer of mindere mate, anders kwam hij niet bij ons op het spreekuur. Nee, hoop heeft hij nodig: op beterschap, soms zelfs op een beter leven. De patiënt heeft een hoopverlener nodig die mild is, welwillend, en die bereid is met hem samen te werken aan zijn gezondheid.

Compassie is een wijze van zijn

Compassie is een gevoel, een wijze van zijn. En zoals dat gaat met een gevoel, heeft de ander, in dit geval de patiënt, er pas iets aan als we dat gevoel ergens uit laten blijken. Compassie moet vertaald worden in wat we doen en in wat we zeggen. Onze verbale en non-verbale patiëntgerichte communicatie. Compassie en patiëntgericht communiceren? De een kan niet zonder de ander.

Wil je (beter) patiëntgericht leren communiceren? Download de gratis app MedCom of check de website: www.patientgerichtecommunicatie.nl

Remke van Staveren is psychiater bij diverse instellingen in de ggz en auteur van de boeken ‘Patiëntgericht communiceren Gids voor de medische praktijk’, voor huisartsen en medisch specialisten, en ‘Patiëntgericht communiceren in de ggz’.

 

TEKEN HET CHARTER VAN COMPASSION FOR CARE

Teken nu

Momenteel hebben mensen het charter getekend