‘Wie wil er een revolutie in de ggz?’ vraagt psychiater Erwin van Meekeren de aanwezigen voor de start van het congres ‘de Ziel van het Vak’, dat vrijdag 27 november word gehouden. Alle handen gaan omhoog. Alle handen! Dus honderden psychiaters, psychologen, psychotherapeuten en andere belanghebbenden willen het helemaal anders in de ggz. Het is duidelijk: de tijd is rijp voor verandering.

De rest van de dag gonst het in de wandelgangen. Mammoet instellingen zouden hun langste tijd hebben gehad. Politiek en zorgverzekeraars hebben teveel invloed in de spreekkamer gekregen. ‘Mijn spreekkamer!’ wordt er dan verontwaardigd aan toegevoegd. De ziel van het vak gaat verloren. En daarmee raakt de passie zoek waarmee we ooit zo enthousiast aan dit vak zijn begonnen. De lijdensdruk onder zorgprofessionals is hoog.

Velen willen verandering. Maar wie wil er nou veranderen?

We kunnen pas iets veranderen in de ggz als we eerst zeggen: dat is onze verantwoordelijkheid, wij kunnen en willen er iets mee doen. Zolang we ontkennen dat we er iets aan kunnen doen, of dat juist wij degene zijn die er iets aan moet doen, gaan we niet tot actie over. We wachtten het af, kijken om ons heen, misschien wel in de hoop dat een ander het opknapt. Minister Schippers? De zorgverzekeraars? Onze bestuurders? Jim van Os met zijn Nieuwe GGZ? Maar als we afwachten, laten we het gebeuren. Ook dat is een keuze.

Dus: wie wil er veranderen?

Het uitgangspunt van HART voor de GGZ is simpel en doeltreffend: verbeter de zorg, begin bij jezelf. Jij en ik kunnen elke dag al iets ten goede veranderen. Goede zorg zit hem namelijk vaak in de kleine dingen. Onthaast, vertraag je pas, sta eens stil bij wat je zelf nodig hebt om goede zorg te bieden. Sta eens stil bij wat je patiënt nodig heeft. Gebruik de kracht van je verbeelding en vraag je af: hoe zou ik zelf behandeld willen worden? Of – wat let je – vraag de patiënt wat hij of zij nodig heeft om te herstellen.

Durf ook af en toe burgerlijk ongehoorzaam te zijn, als je denkt dat je patiënt en jij zelf daar beter en blijer van worden. Zet die – kuch – DBC-minutenteller even op STOP. Vergeet die postcode die voorschrijft dat de patiënt vanwege de zoveelste reorganisatie alweer naar een ander team en een andere behandelaar moet. Laat de patiënt ook daadwerkelijk centraal staan, en niet de financiering of de organisatie.

Een revolutie vereist de moed en de daadkracht om het vanaf nu anders te doen. We kunnen de ggz alleen van binnenuit veranderen als we zelf in actie komen.

Dit blog is de derde van een serie met als thema “compassie in de ggz”.