Waarom je innerlijke criticus eigenlijk heel lief is

19 juli 2021

Hoe is het met jouw innerlijke criticus? Heb jij ook zo’n irritante voetbalcommentator op je schouder, die voortdurend verslag doet van alles wat er gebeurt? En dan met name jouw rol daarin? Alles wat je denkt, doet, voelt en hoe je eruit ziet wordt in de gaten gehouden en becommentarieerd.

Ik was een paar weken geleden op vakantie in Limburg en mijn interne criticus was ook weer mee. Ze lag naast me aan het zwembad: “Je moet nu echt gaan afvallen, je bent veel te dik”. Ze ging mee wandelen in de heuvels. “Belachelijk dat je niet sneller kan. Wat een slechte conditie heb je, je wordt ingehaald door bejaarden!” En ze luisterde mee toen een paar Fransen de weg aan mij vroegen. “Is dit nou het resultaat van al die lessen Frans die je hebt gehad? Je kunt niet eens normaal antwoord geven”.

Veel zorgverleners zijn behept met een heel strenge criticus. Ze willen graag mensen helpen en dat het liefst perfect doen. Als zij zich beseffen hoe streng die innerlijke criticus eigenlijk is, is dat best confronterend en pijnlijk.

Veel zorgverleners zijn zich eigenlijk helemaal niet zo bewust van deze criticus.  Dit stemmetje ontstaat al vroeg in ons leven en is zo ‘ingeburgerd’ dat het vaak niet eens meer opvalt hoeveel invloed ze heeft.

Ze kan zich ook heel ‘sneaky’ in andere gedaanten voordoen en komt dan bijvoorbeeld vermomd als…

  • Imago-coach: ze geeft commentaar op hoe je eruit ziet. Je haar, je kleding en met name je lijf. Al die extra rolletjes en rimpels worden door haar opgemerkt.
  • Diëtiste: ze geeft voortdurend voedingsadvies, wat je vooral wel en niet moet eten. En als je iets eet wat haar goedkeuring niet kan wegdragen, krijg je de wind van voren.
  • Mierenneuker: ze is gespitst op de kleinste details. Alles moet er perfect uitzien en uitgevoerd worden. Door jou en door anderen.
  • Recensent: alles wat jij zegt en schrijft wordt aan een kritisch oordeel onderworpen. De lat ligt hoog.
  • Heilige Madonna: ze lijkt heel aardig, maar ze wil vooral dat jij zorgzaam en vriendelijk naar anderen bent. Dat jij altijd voor iedereen klaar staat, ook al ben je moe en zou je willen dat er nu eens iemand voor jou zorgt…
  • Heks: deze variant is behoorlijk gemeen, ze weet altijd net die foutjes te vinden die je het liefst zou vergeten en is heel goed in het bezorgen van schuldgevoelens. Met name als het gaat om werk, opvoeding en sociale verplichtingen.
  • Slavendrijver: ze is in staat je door te laten werken, allerlei extra taken op je te laten nemen tot je er bijna bij neervalt. En dan vindt ze nog dat je niet moet zeuren.
  • Killer-criticus: dat is de ergste. Al functioneer je goed en ben je hartstikke slim en succesvol dan nog laat ze je niet met rust. Door opmerkingen als ‘dat lukt jou toch nooit’ of ‘jij bent hier te dom voor’ zorgt ze ervoor dat je nooit echt een positief gevoel hebt.

Onze innerlijke criticus is eigenlijk hoogsensitief en hoogbegaafd. Ze is heel slim in het vinden van onze tekortkomingen en is heel gevoelig voor onze zwakke plekken. Ze laat het niet na ons daar op te wijzen.

Ze vergelijkt ook heel graag met anderen. Die zijn altijd slimmer, mooier, georganiseerder, sterker, efficiënter en ga zo maar door.

En het meest cynische van alles is, dat ze je dan ook nog gaat verwijten dat je zo kritisch en perfectionistisch bent! Grrrrrr….

Dit gedrag veroorzaakt veel pijn. Onze criticus zorgt dat we nog harder gaan werken, niet zo goed kunnen genieten en ontevreden zijn. Ze houdt ons klein, maakt dat we minder durven. Dat kost heel veel energie en plezier.

Waarom doet ze dit allemaal?

Wat wil ze met dit gedrag bereiken of juist vermijden?

De innerlijke criticus wil je beschermen. Beschermen tegen afwijzing en afkeuring. Ze wil dat er van je gehouden wordt, dat je geaccepteerd wordt. Ze wil voorkomen dat je afgaat en een slecht figuur slaat. Ze maakt zich zorgen om jou. Ze wil dat het goed met je gaat. Hoe harder ze roept, hoe meer zorgen ze heeft.

Ze is dus eigenlijk heel lief!

Al zou je haar af en toe wel achter het behang willen plakken, ze hoeft dus niet weg.

Sterker nog, ze gaat ook niet weg. Ze is zo belangrijk voor je veiligheid en overleving dat ze altijd in de buurt blijft. Je kunt haar niet verslaan of stilzetten, zoals sommige boeken en artikelen je zeggen te leren.

Wat kun je dan wel doen als je innerlijke criticus weer erg actief is?

  • Vraag jezelf af waartegen ze je wil beschermen. Wat haar doel is met deze actie.
  • Laat haar weten dat je haar begrijpt. Of bedank haar zelfs voor haar hulp.
  • Stel jezelf dan de vraag: wat heb ik nu nodig? Wat zou mij nu beter helpen?
  • Wees vriendelijk voor jezelf
  • en… voor je criticus

Auteur: Marga Gooren

TEKEN HET CHARTER VAN COMPASSION FOR CARE

Teken nu

Momenteel hebben mensen het charter getekend